Η διάθεση των εφήβων επηρεάζεται άμεσα από τα «likes» στα social media

Οι νέοι σήμερα μεγαλώνουν σε έναν κόσμο κορεσμένο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media), όπου η τεχνολογία παίζει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση των περισσότερων εμπειριών τους. Και η ραγδαία αύξηση της χρήσης των social media έχει κατά συνέπεια δημιουργήσει φόβους των γονέων και της κοινωνίας σχετικά με την κοινωνική και ψυχολογική ευημερία των νέων.

Τώρα, για πρώτη φορά, μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ χρησιμοποίησε πραγματικά δεδομένα από τα social media για να δείξει ότι οι νέοι μπορεί όντως να είναι πιο ευαίσθητοι στην ανατροφοδότηση (feedback) από τα social media (likes) από ό,τι οι ενήλικες και ότι αυτό επηρεάζει άμεσα τη συμμετοχή τους και τη διάθεσή τους.

Ένας από τους φόβους γύρω από τα social media είναι ότι θα μπορούσαν να προκαλέσουν άγχος στους νέους, οδηγώντας τους να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τις εφαρμογές περισσότερο από όσο θέλουν, ώστε να μπορούν να συγκεντρώνουν όλο και περισσότερα likes. Μέλος της ομάδας Wouter van den Bos αναφέρει: «Η εφηβεία είναι μια αναπτυξιακή περίοδος κατά την οποία τόσο η ευαισθησία στην ανταμοιβή όσο και η ευαισθησία στην απόρριψη είναι ιδιαίτερα έντονες και αυτές έχουν, αντίστοιχα, συνδεθεί με αυξημένη παρορμητική συμπεριφορά και καταθλιπτικά συμπτώματα».

Κρίσιμη περίοδος στη ζωή μας

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια τριπλή προσέγγιση για να εξετάσουν το θέμα.

• Πρώτον, εξέτασαν ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων από πραγματικές αναρτήσεις στο Instagram και χρησιμοποίησαν ένα υπολογιστικό μοντέλο για να αποτυπώσουν την ευαισθησία στα likes.
• Δεύτερον ήρθε μια πειραματική μελέτη, η οποία μιμήθηκε τα χαρακτηριστικά των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση των αλλαγών στη διάθεση.
• Τρίτον, μια διερευνητική μελέτη νευροαπεικόνισης έδειξε ότι η ευαισθησία στην ανατροφοδότηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετίζεται με ατομικές διαφορές στον όγκο της αμυγδαλής. Στο σύνολό τους, οι τρεις μελέτες έδειξαν συγκλίνουσες ενδείξεις ότι οι νέοι μπορεί πράγματι να είναι πιο ευαίσθητοι στην ανατροφοδότηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ό,τι οι ενήλικες.

Η εφηβεία είναι μια κρίσιμη περίοδος στη ζωή μας, που χαρακτηρίζεται από αυξημένη ευαισθησία στην έγκριση και την απόρριψη από τους συνομηλίκους. Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, αυτή η αυξημένη ευαισθησία οδηγεί σε ένα ενδιαφέρον παράδοξο: ενώ η λήψη likes φαίνεται να δημιουργεί ένα αίσθημα σύνδεσης και μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση των νέων, αυτό το θετικό αποτέλεσμα θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει μια τέτοια έλξη προς τις εφαρμογές που θα μπορούσε να οδηγήσει σε προβληματική υπερβολική χρήση. Από την άλλη πλευρά, δεδομένης της ευαισθησίας τους, οι νέοι θα σταματούσαν να χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες νωρίτερα από ό,τι οι ενήλικες αν δεν λάμβαναν τα likes, αλλά αυτό θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε όλο και πιο αρνητική διάθεση.

Παρέμβαση για τις αρνητικές επιπτώσεις

Με τα αποτελέσματα των ερευνητών να υποδεικνύουν ότι ο σημερινός σχεδιασμός των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις στους νέους, φαίνεται ότι μπορεί να απαιτούνται παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των αρνητικών παρενεργειών. Οι ερευνητές προτείνουν ότι, πρώτον, οι πλατφόρμες θα πρέπει να αλλάξουν τις δομές κινήτρων, μετατοπίζοντας την έμφαση από τα likes προς μια πιο ουσιαστική εμπλοκή. Δεύτερον, προτείνουν να μην επικεντρωθούμε μόνο στην ενίσχυση του ψηφιακού αλφαβητισμού των νέων—δεδομένου ότι πιθανότατα γνωρίζουν περισσότερα για το θέμα αυτό από οποιαδήποτε άλλη γενιά, αλλά αντίθετα να επικεντρωθούμε στην ανάπτυξη επιδέξιων ρυθμίσεων των συναισθημάτων σε διαδικτυακά περιβάλλοντα.

Ανησυχίες για την ψυχική υγεία

Η συγγραφέας της μελέτης, Ana da Silva Pinho, τονίζει: «Ενώ τα social media διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση ορισμένων πτυχών της ανάπτυξης των νέων, όπως η διαμόρφωση ταυτότητας και η κοινωνική σύνδεση, η μελέτη μας αποκαλύπτει ότι μπορεί επίσης να παρουσιάζουν προκλήσεις, ιδίως όσον αφορά τη διάθεση των νέων. Λαμβάνοντας υπόψη τις αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο των social media στην ψυχική υγεία, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε περαιτέρω τον τρόπο με τον οποίο οι νέοι ασχολούνται με τα social media και ανταποκρίνονται σε αυτά, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τις μοναδικές πτυχές των αναπτυξιακών τους σταδίων».