Το άγχος των εφήβων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κατάθλιψης μετά τον τοκετό στους ενήλικες

Σε μια νέα μελέτη, μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής την Johns Hopkins Medicine αναφέρει ότι το κοινωνικό στρες κατά την εφηβεία σε θηλυκά ποντίκια οδηγεί αργότερα σε παρατεταμένη αύξηση της ορμόνης κορτιζόλης μετά τη γέννα. Οι ερευνητές λένε ότι αυτό αντιστοιχεί στις ισοδύναμες ορμονικές αλλαγές σε γυναίκες μετά τον τοκετό που εκτέθηκαν σε δυσμενείς εμπειρίες της πρώιμης ζωής — γεγονός που υποδηλώνει ότι το στρες της πρώιμης ζωής μπορεί να κρύβεται πίσω από μια παθοφυσιολογική επιδείνωση της κατάθλιψης μετά τον τοκετό (PPD).

Τα ευρήματα της ομάδας υποδηλώνουν επίσης ότι οι τρέχουσες φαρμακευτικές θεραπείες για την PPD στους ανθρώπους μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να είναι λιγότερο αποτελεσματικές στη στόχευση των σχετικών χημικών ανισορροπιών στον εγκέφαλο και ότι οι εναλλακτικές μέθοδοι μπορεί να είναι πιο ευεργετικές.

Σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες, εκτιμάται ότι το ένα τρίτο των ψυχιατρικών παθήσεων δεν ανταποκρίνεται στις τρέχουσες θεραπείες και «η PPD είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί», λέει η κύρια συγγραφέας της μελέτης Akira Sawa, M.D., Ph.D., διευθυντής του Κέντρου Σχιζοφρένειας Johns Hopkins και καθηγητής ψυχιατρικής, νευροεπιστήμης, βιοϊατρικής μηχανικής, γενετικής ιατρικής και φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins. Και αναφέρεται: «Τα αποτελέσματα της νέας μελέτης προστίθενται στα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι ασθενείς με PPD δεν είναι όλοι ίδιοι και ότι απαιτείται πιο εξατομικευμένη διάγνωση και θεραπεία – μια προσέγγιση της ιατρικής ακριβείας».

Η PPD, αναφέρει το Γραφείο για την Υγεία των Γυναικών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, εκτιμάται ότι εμφανίζεται στο 7% έως 20% όλων των γυναικών, συνηθέστερα εντός έξι εβδομάδων από τον τοκετό. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν συναισθήματα θλίψης, άγχους και κόπωσης και μπορεί να δυσχεράνουν την ολοκλήρωση βασικών εργασιών αυτοεξυπηρέτησης και τη φροντίδα του νέου μωρού.

Η τρέχουσα θεραπεία πρώτης γραμμής για την PPD είναι η χρήση μιας κατηγορίας αντικαταθλιπτικών χαπιών που ονομάζονται εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), αλλά αυτά είναι αποτελεσματικά μόνο στις μισές περίπου από όλες τις ασθενείς. Οι SSRIs ενισχύουν τις επιδράσεις της φυσικής χημικής ουσίας του εγκεφάλου σεροτονίνης, μιας από τις πολλές ορμόνες που μοιάζουν με ουσίες που βοηθούν στον έλεγχο της διάθεσης. Ορισμένοι ασθενείς αντιμετωπίζονται επίσης με ενδοφλέβιες εγχύσεις μιας διαφορετικής κατηγορίας φαρμάκων που στοχεύουν το GABAA, μια χημική ουσία του εγκεφάλου που συνδέεται με την υπερδραστηριότητα των νεύρων. Ωστόσο, οι ηρεμιστικές εγχύσεις είναι δαπανηρές (πάνω από 30.000 δολάρια για μία μόνο πορεία ενός τέτοιου φαρμάκου) και συχνά απαιτούν νοσηλεία. Γενικά προορίζονται για τις πιο σοβαρές και ανθεκτικές περιπτώσεις PPD.

Στη νέα μελέτη, η ερευνητική ομάδα υπό την ηγεσία του Johns Hopkins είχε ως στόχο να βασιστεί σε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα δυσμενή γεγονότα της ζωής μπορούν να επηρεάσουν την πιθανότητα και τη σοβαρότητα της PPD. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η PPD είναι πιο διαδεδομένη στους εφήβους και στους αστικούς πληθυσμούς.

Δουλεύοντας με ποντίκια, οι ερευνητές δημιούργησαν αρχικά τέσσερις ομάδες δοκιμών: παρθένες χωρίς στρες, παρθένες με στρες, μητέρες χωρίς στρες και μητέρες με στρες. Τα στρεσαρισμένα ποντίκια υποβλήθηκαν σε κοινωνική απομόνωση κατά την εφηβεία τους και όλες οι ομάδες εξετάστηκαν για στρες. Στις επτά ημέρες μετά τον τοκετό, οι στρεσαρισμένες μητέρες παρουσίασαν μειωμένη κινητικότητα και μείωση της προτίμησης στη ζάχαρη, τα οποία θεωρούνται δείκτες κατάθλιψης. Αυτό παρέμεινε για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες μετά τον τοκετό.

Ως δεύτερο και πιο κρίσιμο βήμα, οι ερευνητές εξέτασαν τα επίπεδα διαφόρων ορμονών στο πλάσμα και διαπίστωσαν ότι το επίπεδο της κορτιζόλης ήταν αυξημένο στις μητέρες τόσο με όσο και χωρίς δυσμενείς εμπειρίες στην πρώιμη ζωή. Ωστόσο, τα επίπεδα κορτιζόλης στις μη στρεσαρισμένες μητέρες μειώθηκαν σε φυσιολογικά επίπεδα μετά τον τοκετό, ενώ τα επίπεδα στις μητέρες με δυσμενείς εμπειρίες πρώιμης ζωής παρέμειναν υψηλά για μία έως τρεις εβδομάδες μετά τη γέννηση. Αυτό το εύρημα, λέει η Sawa, υποδηλώνει μια συσχέτιση μεταξύ της παρατεταμένης μετά τον τοκετό αύξησης της κορτιζόλης και των αλλαγών στη συμπεριφορά των ποντικών μετά τον τοκετό που βίωσαν κοινωνική απομόνωση στην εφηβεία.

Εάν αυτά τα ευρήματα μεταφραστούν στους ανθρώπους, θα μπορούσε να σημαίνει ότι ένα διαφορετικό είδος αντικαταθλιπτικού, ένας ανταγωνιστής του υποδοχέα γλυκοκορτικοειδών (GR), ο οποίος εμποδίζει τις επιδράσεις της αυξημένης κορτιζόλης, θα μπορούσε να αποτελέσει μια νέα θεραπευτική επιλογή για την PPD. Η μιφεπριστόνη μπορεί να είναι ένα τέτοιο φάρμακο.

«Δυστυχώς, όλοι γνωρίζουν κάποιον που έχει υποφέρει ή υποφέρει σήμερα από PPD και έχει τόσο μεγάλο αντίκτυπο τόσο στη μητέρα όσο και στο μωρό», τονίζει η Sawa. «Η εναλλακτική γραμμή θεραπείας που προτείνεται από τη μελέτη σε ποντίκια – όπου τα ευρήματα συμφωνούν με εκείνα από τη δική μας μελέτη παρατήρησης σε ανθρώπους – θα μπορούσε να επιτρέψει στις μητέρες να θεραπεύονται στο σπίτι και να αποφεύγουν τον αποχωρισμό από τα μωρά τους, και να στοχεύει σε έναν διαφορετικό μηχανισμό κατάθλιψης που μπορεί να είναι ειδικός για την PPD».

Σύμφωνα με την Sawa, βρίσκονται σε εξέλιξη σχέδια για τη συλλογή ακριβών δεδομένων σχετικά με τα επίπεδα κορτιζόλης σε άτομα με PPD για να προσδιοριστεί εάν οι ανταγωνιστές GR θα ήταν πιο ευεργετικοί από τις τρέχουσες θεραπείες για ορισμένους, και αργότερα, για τη διεξαγωγή κλινικών δοκιμών με εναλλακτικές λύσεις των SSRI.