Μαθησιακές Δυσκολίες: Τα συμπτώματα της δυσλεξίας, της δυσγραφίας και της δυσαριθμησίας

Οι μαθησιακές δυσκολίες όπως η δυσλεξία, η δυσαριθμησία και η δυσγραφία αφορούν ένα μεγάλο ποσοστό ποσοστό που πληθυσμού παγκοσμίως. Μάλιστα, το 5% περίπου των παιδιών που επηρεάζουν εμφανίζουν χαμηλότερες, από το αναμενόμενο, επιδόσεις στο σχολείο.

Οι προαναφερθείσες μαθησιακές δυσκολίες για κάποιους αποτελούν ένα άγνωστο μονοπάτι, ενώ ουκ ολίγοι είναι εκείνοι που αδίκως σπεύδουν να χαρακτηρίσουν έναν μαθητή, τεμπέλη ή αμελή. Είναι σημαντικό όμως να υπάρχει η απαραίτητη γνώση για το τι συμβαίνει στην κάθε περίπτωση και πως η εκάστοτε μαθησιακή δυσκολία επιδρά στο παιδί. Η γνώση είναι δύναμη εξάλλου.

Αρχικά, χρειάζεται να αναφερθεί πως τα προβλήματα δεν εμφανίζονται αποκλειστικά και μόνο στο σχολείο, αλλά και στην καθημερινότητα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως οι μαθησιακές δυσκολίες δεν συνάδουν με χαμηλό IQ, αντιθέτως. Συχνά, τα άτομα που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες έχουν πολύ υψηλή νοημοσύνη – χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν.

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά τις διάφορες μαθησιακές δυσκολίες.

• Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες;

Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, μπορούν να ενταθούν χαρακτηριστικά όπως τα ακόλουθα:

1. Δυσκολίες στην κοινωνική συναναστροφή
2. Προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολικό ή στο οικογενειακό πλαίσιο
3. Χαμηλή αυτοεικόνα
4. Δυσκολίες στην εκτέλεση μιας ακολουθίας οδηγιών
5. Δυσκολίες στην άρθρωση και στην ομιλία
6. Δυσκολίες στην απάντηση πολύπλοκων ερωτήσεων
7. Παρουσίαση συμπτωμάτων υπερκινητικότητας ή και παρορμητικότητας
8. Δυσκολίες οργάνωσης
9. Δυσκολίες που αφορούν μόνο συγκεκριμένο τομέα π.χ. δυσκολίες μόνο στα μαθηματικά
10. Δυσκολίες στην ανάγνωση
11. Μπορεί να μιλά πολύ ή να διακόπτει διαρκώς ή σε κάποιες περιπτώσεις να μη μιλά και καθόλου
12. Δυσκολίες στην κατανόηση και στη συνέχεια στην επεξεργασία ενός κειμένου
13. Απόκρυψη εργασιών, οι οποίες κυρίως απαιτούν νοητική προσπάθεια σε τομείς στους οποίους μπορεί να δυσκολεύονται

• Τι ακριβώς είναι η δυσλεξία;

Ως δυσλεξία ορίζεται η λεγόμενη διαταραχή της ανάγνωσης. Στη δυσλεξία παρατηρείται μια ελειμματική ικανότητα της αναγνώρισης των λέξεων, μια βραδεία και μη ακριβή ανάγνωση και μια ελλειπή κατανόηση συνολικά αυτού που διαβάζει κάποιος.

• Η δυσλεξία αφορά μόνο τα παιδιά;

Όχι, δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τα παιδιά και την επίδοση τους στο σχολείο. Ακόμα και ένας ενήλικος, όταν διαβάζει κάτι μπορεί να μην είναι σε θέση να κατανοήσει το σύνολο των πληροφοριών και να χρειάζεται κάποιον άλλον να του τα εξηγήσει προφορικά. Μάλιστα, να σημειωθεί πως στο 40% των περιπτώσεων υπάρχει κληρονομικότητα.

• Ποια σημάδια «προδίδουν» τη δυσλεξία;

Στη δυσλεξία υπάρχουν μερικά σημάδια που μαρτυρούν την παρουσία της. Ενδεικτικά: (1) Συλλαβιστή ανάγνωση (2) Κακή απόδοση των όσων διαβάζει κανείς (3) Δυσκολία αναγνώρισης λέξεων γραπτώς (4) Αδυναμία αντιστοίχισης λέξεων με εικόνες (5) Προβλήματα ορθογραφίας – συνήθως και παράδοξα.

• Πότε οι γονείς πρέπει να απευθυνθούν σε ειδικό για να διαπιστώσουν αν το παιδί τους έχει δυσλεξία;

Άπαξ και οι γονείς αντιληφθούν πως κάτι δεν πάει καλά με το παιδί του, θα πρέπει να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό. Ο παιδίατρος είναι πάντοτε σημείο αναφοράς, καθώς είναι εκείνος που θα δώσει μια πρώτη εκτίμηση για τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ωστόσο θα χρειαστεί μια πολύπλευρη αξιολόγηση. Γι’ αυτό πρέπει να απευθυνθούν σε έναν κλινικό ψυχολόγο ο οποίος θα κάνει τα απαραίτητα τεστ για να υπάρξει μια συνολική εικόνα για το πως λειτουργεί ο εγκέφαλος του παιδιού. Επιπλέον, θα πρέπει να το δει κι ένας ειδικός παιδαγωγός-σχολικός ψυχολόγος και έπειτα και ένας παιδοψυχίατρος. Τέλος, στις περισσότερες περιπτώσεις, πέρα από τη μαθησιακή παρέμβαση του παιδιού χρειάζεται και συμβουλευτική των γονέων.

• Τι είναι η δυσαριθμησία;

Είναι η διαταραχή των μαθηματικών. Σ’ αυτήν την περίπτωση τα παιδιά έχουν δυσκολία στη μάθηση και στην ανάκληση αριθμών, ενώ δε μπορούν να θυμηθούν απλές μαθηματικές πράξεις, έχουν πολύ αργό ρυθμό κατά τους υπολογισμούς και μπορεί να κάνουν λάθη ακόμα και στην πρόσθεση. Επίσης, στη δυσαριθμησία παρατηρούνται δυσκολίες που αφορούν και τις γλωσσικές ικανότητες και τις αντιληπτικές ικανότητες, όπως το να αναγνωρίσεις και να κατανοήσεις τα σύμβολα. Τέλος, ένδειξη για την δυσαριθμησία είναι και τα προβλήματα συγκέντρωσης.

– Τι είναι η δυσγραφία και τί περιλαμβάνει;

Ουσιαστικά, πρόκειται για την διαταραχή που σχετίζεται με την γραπτή έκφραση. Αφορά κυρίως τα ελλείμματα στη χρήση της γλώσσας και είναι πιο δύσκολο να ανιχνευθεί. Ορισμένα σημάδια της δυσγραφίας είναι τα εξής: (1) Κακή ορθογραφία (2) Λάθη στη γραμματική (3) Λάθη στα σημεία στίξης (4) Κακός γραφικός χαρακτήρας (5) Κακή οργάνωση κειμένου.

• Ποια τα αίτια των μαθησιακών δυσκολιών;

 Η αλήθεια είναι πως η αιτιολογία των μαθησιακών διαταραχών δεν είναι ξεκάθαρη, ωστόσο είναι βέβαιο πως σε κάποιες περιοχές του εγκεφάλου ενός ατόμου με μαθησιακές δυσκολίες που σχετίζονται με το λόγο με τη γραπτή έκφραση και τα μαθηματικά υπάρχει μια διαφορετικού τύπου μορφολογία.

Συνοπτικά, τα μαθησιακά προβλήματα μπορεί να οφείλονται σε:

1. Συναισθηματικά προβλήματα
2. Περιβαλλοντικούς παράγοντες
3. Λάθη στη δομή του εγκεφάλου
4. Κληρονομικές αιτίες
5. Διανοητική καθυστέρηση
6. Σχολικά/Μαθησιακά κενά
7. Ελλιπής διατροφή
8. Ελλιπής φροντίδα στα στάδια της βρεφικής ηλικίας του ατόμου
9. Ελλιπής επικοινωνία ανάμεσα σε διάφορα μέρη του εγκεφάλου
10. Στερημένο πολιτιστικά περιβάλλον
11. Λανθασμένη παραγόμενη ποσότητα νευροδιαβιβαστών ή δυσλειτουργία στη χρήση τους
12. Σοβαρές ασθένειες/Ατυχήματα
13. Σωματικές βλάβες
14. Χρήση ναρκωτικών ουσιών

• Τι συμβαίνει μετά τη διάγνωση;

Αφού ολοκληρωθεί η διάγνωση και αξιολογηθεί η σοβαρότητα της μαθησιακής διαταραχής είναι εφικτό να ληφθούν νέοι τρόποι εξέτασης και αξιολόγησης στο σχολείο.